Perspektywy postrzegania czasu
Na podstawie ponad dwudziestoletnich badań nad perspektywą postrzegania czasu przez ludzi Philip Zimbardo i John Boyd wyodrębnili sześć perspektyw czasu:
- przeszłościowo – negatywna,
- przeszłościowo – pozytywna,
- teraźniejsza fatalistyczna,
- teraźniejsza hedonistyczna,
- przyszła,
- przyszła transcendentalna
Twoja perspektywa postrzegania czasu odzwierciedla postawy, przekonania i wartości odnoszące się do czasu. Czy, na przykład, spędzasz więcej czasu myśląc o przyszłości, teraźniejszości czy przeszłości? Kiedy myślisz o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, czy twoje myśli są pozytywne, czy negatywne, radosne czy smutne. Czy są pełne nadziei czy lęku? Twoja perspektywa postrzegania czasu pomaga ci w ustaleniu odpowiedzi na te pytania. Jednocześnie odzwierciedla twoje myśli, odczucia i zachowania dotycząc wszystkich aspektów twego życia.
Zorientowani na teraźniejszość
Co sprawia, że jest się zorientowanym na teraźniejszość? W społeczeństwie, które jest politycznie i gospodarczo niestabilne nie jesteś w stanie przewidzieć przyszłości z punktu widzenia teraźniejszości. Pracujesz ciężko, odkładasz pieniądze do banku na czarną godzinę, kiedy nagle inflacja rośnie gwałtownie, co sprawia, że twoje pieniądze są bezwartościowe. Reguły gry życiowej zdają się zmieniać przypadkowo, więc dlaczego miałbyś inwestować w przyszłość? Będziesz wolał skupić się na teraźniejszości.
Obietnice rzeczy nieprawdopodobnych
Brak gospodarczej i politycznej stabilności wprowadza również niestabilność do życia rodzinnego. Obietnice rzeczy nieprawdopodobnych lub poza zasięgiem niewiele znaczą. Rozwój orientacji na przyszłość wymaga stabilności i konsekwencji w teraźniejszości.
Świat podzielony na czerń i biel
Im mniej ludzie mogą polegać na obietnicach składanych przez rząd, instytucje czy rodzinę, tym bardziej koncentrują się na teraźniejszości i unikają przyszłości. Tworzą świat podzielony na czerń i biel, „tak” i „nie”, „jest” i „nie ma”, zamiast świata wypełnionego możliwościami, ewentualnościami i prawdopodobieństwami. Ludzie zorientowani na teraźniejszość nie korzystają z podstawowego rozumowania „jeśli…., to…” – co oznacza „co z czego wynika”. Prowadzi to do tego, że podczas rozwiązywania konfliktów w życiu zawodowym, w otoczeniu akademickim znajdują się na gorszej pozycji w negocjacjach lub rokowaniach.
Wykształcenie a perspektywa czasu
Osoby gorzej wykształcone z większym prawdopodobieństwem będą żyły teraźniejszością. Edukacja pomaga rozwinąć poczucie przeszłości przez naukę historii, uczenie się do testów i dla ocen wyznaczających sukces lub porażkę oraz potrzebę odraczania gratyfikacji. Kiedy podnosi się poziom wykształcenia kobiet, podnosi się również poziom ich dzieci i klasy społecznej.
Klasa społeczna a perspektywa postrzegania czasu
Klasa społeczna wpływa na perspektywę postrzegania czasu i jest jej wypadkową. Orientacja na przyszłość jest warunkiem przynależności do klasy średniej. Ambicja i potrzeba osiągnięć są siłą napędową orientacji na przyszłość. Koncentruje się ona na pracy, oszczędzaniu, planowaniu dochodzenia do lepszego życia dzięki własnym wysiłkom. Ludzie zorientowani na teraźniejszość mają tendencje by mniej koncentrować się na pracy. Przyjmują bardziej cyniczną postawę wobec przyszłej opłacalności bieżących wysiłków.
Teraźniejszość a niższa klasa społeczna
Życie w teraźniejszości może oznaczać większe prawdopodobieństwo znalezienia się w niższej klasie społecznej. W przeciwieństwie do klasy niższej lub średniej klasa wyższa może sobie przyjąć dowolnie wybraną perspektywę czasu. Niektórzy posiadają bogactwa z przeszłości i dlatego chcą podtrzymywać tradycje z przeszłości z chęcią planowania przyszłości.
Teraźniejszy hedonizm
Ludzie nastawieni hedonistycznie cieszą się wszystkimi rzeczami, które powodują przyjemność, a unikają wszystkich które niosą przykrość. Hedoniści aktywnie szukają przyjemności. Koncentrują się na bezpośredniej gratyfikacji, autostymulacji i krótkoterminowych wypłatach. Unikają sytuacji, które są męczące i wymagają wysiłku i zachodu, bądź też są nudne i rutynowe. Są impulsywni i swawolni. Mają tendencje do niekontrolowania w pełni swego ego, są niekonsekwentni, mają słabą kontrolę impulsów. Są też mniej sumienni i stabilni emocjonalnie. Natomiast są dobrymi przyjaciółmi, kochankami i imprezowiczami.
Teraźniejszy fatalizm
„Moją ścieżką życiową sterują siły na które nie mam wpływu” – to jest spojrzenie na życie i rodzaj wyuczonej bezradności często spowodowanej trudnymi warunkami życiowymi. Rezygnacja i cynizm przeważają nad nadzieją i optymizmem. Ludzie Osoby z fatalistycznym spojrzeniem na życie czekają aż nadejdzie dzień, że szczęście odmieni się, wygrają los na loterii. Nie mają jednak nic, na czym mogliby oprzeć swoją przyszłość. Ostatecznie zawsze wygrywa kasyno.
Przekonania religijne, których osią jest przeznaczenie
Wielu ludzi przyjmuje fatalistyczną perspektywę postrzegania czasu teraźniejszego ze względu na przekonania religijne, których osią jest przeznaczenie. Skoro mocą boskiego planu wszytko jest z góry zaplanowane, to nie mają znaczenia indywidualne działania.
Teraźniejszość holistyczna
Holizm to absolutna teraźniejszość, centralne pojęcie buddyzmu i medytacji. Jest ono zupełnie różne od zachodniego linearnego spojrzenia na czas. Absolutna teraźniejszość zawiera w sobie zarówno przeszłość, jak i przyszłość. Teraźniejszość nie jest ani niewolnikiem przeszłości ani drogą ku przyszłości. Codzienne medytacje dają osobie, która je praktykuje, doświadczenie bycia w danej chwili, bez nakładania filtru przeszłości lub przyszłości. Przez pełne otwarcie swojego umysłu na bieżącą chwilę rezygnujesz z tęsknot i pragnień dotyczących przyszłych możliwości i wyrzekasz się przeszłych żalów i zobowiązań. Teraźniejszość holistyczna jest zdrowa dla tego kto ją przyjmuje.
Co jest złego w teraźniejszości
Co może pójść nie tak, gdy jesteś osobą impulsywną, spontaniczną i agresywną? Jak potoczy się twoje życie, jeśli jesteś osobą gotową do podejmowania ryzyka, nie wyciągającą wniosków z doświadczonych w przeszłości porażek? I co się wydarzy, jeśli rzadko dokonujesz analizy zysków i strat płynących z podjętych przez siebie decyzji oraz nie potrafisz odroczyć gratyfikacji?
Wiele rzeczy może pójść nie tak.
Hedoniści zaniedbują zdrowie. Prawdopodobieństwo palenia, picia alkoholu, upijania się, ryzykownego prowadzenia samochodu jest wyższe niż u osób z innymi perspektywami postrzegania czasu. Hedoniści są narażeni na każde uzależnienie – od narkotyków, alkoholu, hazardu, seksu czy jedzenia. Jest natychmiastowy haj, a konsekwencje uzależnień są oddalone w czasie.
Narażeni na każde uzależnienie
Osoby ukierunkowane na teraźniejszość nie mają zwyczaju rozważać rozkładu prawdopodobieństwa sytuacji awaryjnych. Nie angażują się w długoterminowe analizy zysków i strat. Mają tendencje do wiązania się z osobami, które radzą sobie z decyzjami w ten sam sposób. Patrzą na świat jak przez odwróconą lornetkę – przestrzenie przyszłości wydają się małe i oddalone, co nie pozwala, aby wpływały na bieżące decyzje i działania
Modyfikuj perspektywę postrzegania czasu, aby zyskać większą równowagę
Różnice w stylach życia, to wyuczone metody radzenia sobie z dostępnymi opcjami, nie są wrodzone. Możesz zmienić bądź modyfikować swoją perspektywę postrzegania czasu, aby zyskać większą równowagę i uwolnić się od wyuczonych skłonności, uniemożliwiających ci zrealizowanie w pełni twego potencjału.
Bibliografia
Zimbardo, P., Boyd J., (2009). Paradoks czasu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dodaj komentarz